venres, 25 de xullo de 2014

ENTREVISTAS DE VERÁN

ENTREVISTA A XIN QUI.YE, ALUMNA DE 2º DE BACH NO CURSO 2013-14
 
Xin é unha alumna  chinesa do noso centro que este ano rematou o bacharelato e foi matrícula de honra. Gustaríame que todos coñecésemos un pouco desta xove que é un exemplo de dedicación, esforzo e superación da que todos, profesores e alumnos do Eusebio, nos sentimos orgullosos.
-Ola Xin: cóntanos un pouco da túa vida. Onde naciches? Cando viñeches a España? Por que elixiron teus pais Galicia para vivir?
-Nací en China y vine a España en 2007 con 11 años. En ese momento mis padres, junto con otros familiares mios, ya se instalaron en Galicia. Tampoco sé muy bien  por qué habían elegido  Galicia para vivir, quizás por pura casualidad y podían haber elegido otro sitio.
-Cando chegaches ao Instituto? Cal foi a túa impresión ao entrar nel?
-Cuando llegué, tuvieron que bajarme un curso porque no hablaba nada de español. Por eso empecé un año más tarde la ESO, en Eusebio. Hice el último curso de primaria en Concepción Arenal y al venir a Eusebio la primera impresión  es que es un laberinto. Me perdía buscando el aula que me correspondía en el primer día de clase. Pero después de llevar aquí 4 años de ESO y dos de bachillerato ya estoy muy familiarizada con este edificio.
-Custouche moito aprender as dúas linguas, castelán e galego? Como facías cando non entendías aos profesores?
-Al principio todo me costaba  muchísimo. El español es la primera lengua extranjera que yo aprendí, y es muy distinto a la lengua que hablamos, pues muchas veces las frases en el español se construyen al revés para nuestro entendimiento o la famosa conjugación verbal que no existe en nuestra lengua.
Los profesores de Eusebio me ayudaron y me animaron mucho, sobre todo en los primeros años. La persona a la que más le agradezco es Carmen, quien me dio las clases de apoyo cuando llegué aquí. Me enseñaba de todo: lengua castellana, historia... La profe de ciencias de la naturaleza, María,  me animó mucho, cuando saqué un cinco en la primera evaluación se sintió muy satisfecha con mi trabajo y lo dijo públicamente en clase. El profe de gallego, Pepe Mondelo, me enseñó el gallego desde lo más básico, os artigos. Sin embargo, lo que más me costaba era estudiar todo lo que tenía que estudiar. Cogía el libro de texto y no entendía absolutamente nada. Lo que hice fue coger un diccionario español-chino y buscar palabra por palabra cada palabra que no conocía, pero previamente las tenía que buscar en otro diccionario gallego-español. La fuerza que me sostenía a hacer todo este trabajo venía por una parte de los profesores que me animaron entonces y por otra parte de mi propio interés hacia el conocimiento. Como en clase no entendía absolutamente nada, en casa  tenía que hacer el doble de esfuerzo. No me aburría esa forma de estudiar, lo tomaba como un reto y el premio era que podía entender las cosas de una vez por todas.
En cuanto al español y al gallego, primero aprendí el español gracias a Carmen que me corregía constantemente y la sintaxis. No veo otra cosa más útil que la sintaxis para aprender el español. Y el gallego lo aprendi haciendo comparaciones con el castellano y por eso cometo muchas faltas.
-Cal foi o curso máis complicado que recordas? Por que?
-Quizás 1° de ESO (pues no hablaba mucho español) y de Bach. En bachillerato el nivel es diferente y al principio nos costaba a todos un poquito, sobre todo física. Pero una vez que estamos en el segundo trimestre ya todo va más controlado.
-Tiveches axuda fóra do Instituto?
-No, desearía. Mis padres tuvieron que trabajar todos los días y aunque estuviesen libres no me podían ayudar nada, simplemente porque no sabían más español que yo. Estudié todo por mi cuenta con la ayuda de un diccionario.
-Que recordo levas do noso centro?
-El ambiente de las clases, al que al principio no  me acostumbraba, pero más tarde me pareció muy divertido, sobre todo bromas entre el alumnado y el profesorado. Hay profesores muy graciosos como, Josefa, Faustino o Mario que hacen las clases muy divertidas. Otros como Antonio (que se ha jubilado), Paquita, Raúl o José (profe de dibujo artistico) son muy muy simpáticos y se preocupan por el alumnado. Todos estos profesores, entre otros que no mencioné, junto con los compas que tuve, hacen que el instituto sea un otro hogar para mí.
-A selectividade foi una proba máis que tiveches que pasar, pero os resultados foron excelentes. Tiñas medo de que non fora ben?
-Sí, sabía que no iba a ser más difícil que los exámenes que hicimos a lo largo del curso, pero estaba muy nerviosa, temía que me saliera mal aunque la carrera que quiero estudiar no pedía mucha nota.
-Agora, creo que queres facer unha enxeñería. Por cal te inclinas?
-Sí, la ingeniería electrónica industrial y automatismo. Ya me admitieron en la UPC (Universidad politécnica de Cataluña ). De pequeña me gustaba mucho crear las cosas con mis manos. Siempre quise ser astronauta (que ya no es muy posible), astrónoma o inventora. Admiraba mucho a Thomas Alva Edison.
-Entón vas para Barcelona, é certo?
-Sí, y precisamente estoy contestando esta entrevista en un restaurante de Barcelona, celebrando mi cumpleaños yo solita (jaja). Vine tan pronto a Barcelona porque en la UPC la matrícula hay que hacerla presencialmente y mientras este aquí quiero encontrar un trabajo para este verano, así por lo menos puedo estudiar la carrera con menos ayuda de mis padres.
-Sabes que alí hai tamén outra lingua, o catalán. Non che importa?
-En los días que llevo aquí la gente me contesta siempre en castellano. Aún así, compré un libro para aprender el catalán por mi cuenta. Las clases de la carrera las cogí en inglés así que de momento no tendré problemas con el idioma.
- Pois, feliz cumpreanos Xin e todos desexamos que teñas sorte, aínda que xa sabemos que calquera cousa que te propoñas, será un éxito porque así nolo tes demostrado nestes anos que permaneciches con nós.
Un bico e una aperta de todo o Eusebio da Guarda!
                                               (Entrevistadora: Beni Vidal Tomé, profesora do IES ‘Eusebio da Guarda’)

sábado, 19 de xullo de 2014

VISITANDO O MUNDO NO ANO MIL. ASIA

VISITANDO O MUNDO NO ANO MIL. ASIA

Dise que Asia é o berce da civilización. Se pensamos que o nacemento da escrita se localiza en Sumeria, temos que dar por bastante certeiro o aserto. Tamén se focaliza en Asia o nacemento da agricultura. Este ano –creo recordar- saltou á prensa o depósito alimentario-arqueolóxico, de sementes, máis antigo que se coñece e está en Anatolia, a vella Asia Menor, moi na fronteira con Europa (enténdese ben o connubio de Zeus, europeo xa, por grego, coa filla do rei de Asia).

Asia é, ademais,  berce de relixións (a orde é alfabética): budismo, cristianismo, islamismo, sintoísmo, xudaísmo, etc. Podiamos seguir: berce do cabalo, berce do cultivo das hortensias e camelias… Mais ídesme permitir que tome outro camiño. O da ruta da seda, antiquísimo, pero que segue  aberto no ano mil. É unha rede de comunicación e de intercambios poderosa entre o norte e o sur, o leste e o oeste; entre aquel continente e Europa. A seda fainos situar nun punto neurálxico de Asia, alí onde primeiro aprenderon a cultivar o verme delicado, China.
No ano mil xa os chineses tiñan inventado unha chea de cousas útiles: a pólvora (coñecida desde o 800 d. C. aprox.), hai textos xa impresos (o chamado Sutra do Diamante  imprímese no 868 en Dunhuang; figura nalgunhas fontes como o texto impreso máis antigo: a técnica de impresión con tipos móbiles será mellorada por Gutenberg, indubidablemente, pero fixádevos que en Galicia temos libros en molde documentados como moi cedo en mil catrocentos noventa e pico); sempre en China, empezan a fabricar porcelana, xa coñecen o papel, inventan o compás… Que mans traballadoras, que mentes prodixiosas!
China aínda non logrou a unidade político-territorial digamos definitiva, o poder detéñeno castes vindas do norte, coma a Liao, de Mongolia. De alí virán anos despois os mongois ao mando de Kublai Kan e o seu neto, Gengis Kan, quen acabará fundando a dinastía Yuan. China exporta modelos. A forma escrita que usan os xaponeses neste período ten como referente o que fan os chineses (Opo nö Yasumarö , no século VIII, foi  o encargado de poñer por escrito material de transmisión oral  do Xapón arcaico,  e fíxoo con ideogramas chinos clásicos) . É un claro modelo civilizador no tempo que nos ocupa.
Outro núcleo poderoso, tamén vinculado ao camiño da seda,  é Irán (o que hoxe chamamos así), e en concreto a cidade de Bukhara. Aí nace en 1048 o poeta Omar Khayyam , cuxa lectura vos recomendo ferventemente; aí nacera cen anos atrás o matemático Al-Khorezmi (epónimo da voz común algoritmo), e aí vive agora Avicena, en quen se inspira Noah Gordon para escribir The Physician (libro base da película do mesmo título, O médico). Avicena escribe un Canon de medicina que se manexa en Europa ata o XVIII e as súas ideas metafísicas inflúen en pensadores cristiáns como Tomás de Aquino. Todo un xenio…, claro que estamos na Idade de Ouro do Islam. Bukhara é un dos focos básicos que xustifican ou explican a creación dunha das obras clave da literatura universal, As mil e unha noites.
A literatura é fundamental como criterio de selección neste período histórico e neste espazo. En Asia fráguanse as epopeas máis antigas que se conservan (o  Mahabharata e mais o Ramayana da India arcaica, entre outras)
No século XI,  precisamente, uns monxes budistas poñen por escrito a  epopea do rei Gesar de Ling.
A epopea de Gesar, o mítico rei de Ling, aínda hoxe en día se mantén viva e calcúlase que continúan cantándoa cerca de cento cincuenta rapsodas de nacionalidades tibetana, chinesa e  mongol. Isto diferencia a epopea do rei Gesar do resto da literatura épica antiga e medieval, tamén oral pero relegada ás  súas respectivas versións escritas e estandarizadas hai séculos ou milenios, como a Ilíada e a Odisea homéricas, a epopea sumeria de Gilgamesh, as narracións bíblicas do Antigo Testamento ou a épica india arcaica referida máis arriba, ademais da literatura épica europea medieval (A canción de Roldán, o Cantar de Mio Cid, o Cantar dos Nibelungos, a materia de Bretaña, etc.) ou o Kojiki xaponés (son palabras, traducidas por nós ao galego, do prof. Miquel Aguilar Montero, da Universidade de Lleida, , accesible en: https://pendientedemigracion.ucm.es/info/especulo/numero39/epiorient.html). A lectura do artigo citado, de literatura épica comparada,  de M. Aguilar é moi recomendable pasa saber máis desta materia asiática.
Agora quixera encarar xa a recta final desta síntese de Asia no ano mil, deténdome brevemente na literatura feita por mulleres en Xapón.
Entramos de cheo na sociedade Heian. Éme imposible transmitirvos en poucas palabras o complexo tecido de relacións entre homes e mulleres nese mundo arredor do ano mil: pero debedes saber que a muller xoga un papel decisivo na xénese da lírica, así como na xénese dunha lingua xaponesa autóctona (en contraposición á adopción masculina dunha lingua que mira máis a China; un factor clave neste sentido é a aparición do kana, un silabario creado a partir de caracteres chineses que permitía transcribir de forma simple os sons da lingua xaponesa e permite ademais ás mulleres nobres da sociedade Heian, sen acceso aos estudos chineses, dispoñer dunha ferramenta útil para plasmar sentimentos e experiencias por escrito). Se hai un libro paradigmático para animarvos a botar unha ollada a esta sociedade clasista pero que domina a arte da beleza e posúe un código literario eficaz, capaz de pervivir centos de anos ata a adopción de modelos occidentais xa cerca do século XX, ese libro, na miña modesta opinión é Cuentos de Ise (compostos na segunda metade do X d. C, da man de varios autores anónimos). Inda máis, procurade ter nas mans a edición de Jordi Mas López (Madrid: Trotta). O seu prólogo é unha auténtica lección maxistral. Citaremos, por fin, un par de nomes de poetas niponas que viven polos tempos que nos ocupan, Ono no Komachi e Izumi Shikibu (esta última viviu entre os séculos X e XI), dúas das grandes, sen dúbida.
Se queredes que vos traduza un conto de Ise (Mas traduce ao dereito do xaponés ao castelán) ao galego, velaquí o tendes:
As herbas do esquecemento.
Unha vez, cando un home pasaba polo corredor que hai entre os pavillóns Kôroden e Seiryôden, desde dentro da habitación dunha dama de alto rango una man lanzou unhas herbas das que se coñecen como “herba do esquecemento” aos seus pés, mentres unha voz preguntaba: “Estas herbas, son herbas do esquecemento ou herbas do segredo?”. O home respondeu mentres as recollía:
            Quizais pareza
            que quen sementa estas herbas
            é o esquecemento:
            non é senón a esperanza
            de pisalas de novo.

luns, 14 de xullo de 2014

ENTREVISTAS DE VERÁN

ENTREVISTAS DE VERÁN (I)





Hoxe estamos con Pedro Incio (membro da ANPA do noso instituto, representante dos pais na Comisión da Biblioteca do Consello Escolar,  bibliotecario de carreira, profesor na  Facultade de Humanidades de Ferrol).

-Pedro, liches algo ultimamente que che gustara?

-Agora gústanme máis os libros traxicómicos que os que liamos nós noutrora, máis que os potentes, como aqueles de Carver…

-Que les?

-Estou lendo a Philip Roth.  Zuckerman encadenado. Coñécelo?

-Non lle lin nada. Fálame del.

-É un norteamericano contemporáneo de primeira categoría.

-En serio?

-Harold Bloom dixo de Roth (dío na contraporada da edición que manexo) que “eleva a traxicomedia á máxima categoría estética” [conste que Pedro fala todo de memoria: estamos na biblioteca do insti, Pedro está botando unha man na posta en funcionamento do sistema de préstamos que organiza a nosa ANPA con libros de texto usados,  fóra hai nubes e sol, típico verán coruñés, e eu estou xa cun pé nas vacacións totais]. Xa sabes que Bloom é un crítico literario superior. Un crack. É o do canon literario, o que escribe en varios volumes…

-O canon de Bloom si que me soa, pero tampouco o lin [podería sentir vergonza pola miña ignorancia, pero mellor é que o enfoque como algo ineludible, algo que debo facer –ler a Bloom- mentres teña vista].

-Pois si, xa che digo, un crack da crítica literaria. A ver, deixa un pouco de lado aos españois e hispanoamericanos, pero lelo sempre é cultura, un valor seguro.

-Volvamos a Roth. Dime que valoras especialmente do libro.

-Estouno lendo aínda. O que si che conto é que o último libro que escribiu non se editou en España, editouse en Portugal. Eu vino aló, concretamente no aeroporto de Madeira e dixen ‘non o compro, espero que se publique en España’, e nada, non o publicaron… Vai sobre o amor, a parella, a comunicación entre a parella, e titúlase máis ou menos así, Todo sobre a parella.

-Ah! [debo de facer neste intre un aceno de cambio de tema  porque Pedro insiste].

-Pero mira, Charo [miro: Pedro abre as dúas mans, quero dicir, amosa as dúas palmas case xuntas, coma se abrise un libro]. Abres o libro e ves que non hai nada, nin unha palabra escrita!

[Río]

-Estupendo!

-Once euros custa. No aeroporto de Madeira. Vale como bloc.

[Agora boto unha gargallada, logo penso “que magnífico bloc”, sei a quen regalarllo].

-Dixo que xa escribira todo o que tiña que escribir… [Recita] “A mellor análise sobre a parella contemporánea”. Unha metáfora, claro… Cando acabe este libro xa teño decidido o seguinte, Jean Santeuil, de Proust. A primeira novela que escribiu, publicouse postumamente porque el non a quixo dar a coñecer, era unha especie de borrador. É a historia do Tempo Perdido, pero en vez de ocupar 5000 páxinas, ocupa unhas mil.

-Gústache  Proust?

-Tamén fala do amor, todo o que se pode dicir do amor, deixouno dito [estabamos agora diante do instituto, gaivotas cruzan no ceo, Pedro bota un cigarro, garda silencio].

-E? Cal é a idea nuclear?

-Todo o que o ser humano dixo e pensou sobre o tema está en Proust.

-Amor como arquetipo? Como arquetipo falso, como arquetipo necesario?

-Todo se resume nunha frase: “E pensar que non era o meu tipo…”. Ao final, cando pasas páxina, cando pasas revista, cando ves que todo se destrúe,  que te esforzaches talvez en balde, entón dis: “E pensar que nin tan sequera era o meu tipo” [Pedro fala con deportividade, bo espírito creo eu].

                        Entrevistadora: Charo Soto, membro do equipo da Biblioteca.

luns, 7 de xullo de 2014

LENDO A ANA MARÍA MATUTE


PEQUENA HOMENAXE A ANA MARÍA MATUTE.

Ola! Son Suso e estudei toda a vida no Eusebio da Guarda, primeiro no colexio e logo no instituto. Lin Olvidado rey Gudú cando tiña dez anos, no 96. Apenas recordo nada, pero si sei que me entusiasmou, que me gustou moito; estábao lendo un meu amigo, non mo deixaba e pedinlles aos meus pais que mo mercasen. Comprámolo en Ourense, estando alí de visita, na librería Torga. Tamén relembro que o lin dun tirón. Podo dicir o que xa se sabe, que é unha especie de fantasía medieval, a historia dunha saga familiar. Había unha personaxe, Gudulinca… Trata da ascensión e caída dunha estirpe… Vénme agora á memoria un trasno, un trasno do viño que axudaba a…
Para min foi unha lectura mítica. E agora, en homenaxe a Ana María Matute, teño pensado relelo. Ah!, e algo importante, aí gardo todo: entradas, billetes, cartas, follas de árbores, todo o que aprecio e que se pode gardar nun libro, está aí, na edición de hai case vinte anos, de Olvidado rey Gudú, na casa de Coruña.
Era Gudulina o nome, non Gudulinca. Velaquí está o que vos dicía: unha foto da primeira moza, a primeira alta na Seguridade Social, entradas de concerto (de Leonard Cohen, de Sabina, aquel de ‘Héroes del Silencio’ en Zaragoza), un tícket dun regalo importante que fixen, unha folla, cartas do señor dos aneis, a entrada da estrea de De profundis, máis de concertos (Andrés Calamaro e Ariel Rot en Salamanca no 2006, esa fora a primeira vez que eu vía a Quique González), a tarxeta da miña identificación como guía na Olimpíada de Física no 2005 en Salamanca, e  billetes de Macedonia (en cirílico) e de Estonia… Decididamente, teño que volver ler Olvidado rey Gudú.
                                                           Xesús Luís González Soto.

venres, 4 de xullo de 2014

LENDO A PACO ROCA

LENDO A PACO ROCA


Practicaremos brevemente a amigable arte do ensaio cun libro fermoso, unha novela gráfica que devorei, tras un espléndido xantar familiar en tarde de chuvia en xuño, cos pés na mesa  baixa do cuarto de estar nun coxín, rodeada de seres queridos.
Titúlase Los surcos del azar, do noso autor xa coñecido (a través das páxinas da sección 'Banda Deseñada' do blog), Paco Roca. O título está tomado duns versos machadianos (isto faime lembrar a Rivas cando titula algunhas das súas novelas con símbolos  pondalianos na pluma). Ao final da novela podemos deleitarnos coa ben escrita información que nos dá no epílogo Robert S. Coale.
Aparecen nestas páxinas debuxadas a dúas tintas (quizais non me expreso de todo ben tecnicamente, pero si hai dous planos narrativos: dous tempos e dous espazos, e cada plano vai debuxado con tons cromáticos distintos) a historia de vidas dos nosos compatriotas recuperadas, as vidas dun feixe de exiliados republicanos que loitaron contra o fascismo en Europa no século pasado, na División Leclerc. Entran xa no noso acervo e na nosa memoria nomes lexendarios como o do home chamado Dronne, coma os membros míticos da la nueve, o ser real que na novela é chamado Miguel, e entra tamén o nome daquel barco valente que puido romper o bloqueo fascista e entrar no porto do levante español a rescatar un par de miles de seres humanos con medo, cansazo, fame e desesperación, e con espírito amante da liberdade, o Stanbrook.
O enfoque narrativo, o plano diexético mínimo que permite narrar, presenta un home novo, que investiga , que contacta cun home vello en París, un nonaxenario supervivente que lle aprende cousas novas, non antes oídas da historia do seu país, España. Porque o pan hai que cortalo a todos os coitelos (como se di nos libros galegos do século XIX). Esta relación dialéctica, ou case,  entre novo e vello é moi rica e non é allea ao cine (Paul Newman e Tom Cruise en A cor do diñeiro de Scorsese; Pai Mei e mais a Noiva, en Kill Bill, de Tarantino; Descubrindo a Forrester, de Gust Van Sant, etc.) nin tampouco á literatura (El Lazarillo de Tormes, anónimo; O vello e o mar, de Hemingwey, "Fría Hortensia" de Ferrín, etc.).
Hai varias escenas ou mellor, secuencias, que me impactaron especialmente, se se me permite a impresión. Como non son amiga de rebentar lecturas, aforro discurso. Deixádeme só referirme ao momento en que o home novo lle pregunta ao vello loitador antifascista se non lle custou vencer reparos ou escrúpulos matar a sangue frío. O ancián érguese enfadado, con idea de romper a comunicación. Quen era el para atreverse a xulgalo? “Era una guerra. En una guerra no se mata a sangre fría”. Esa é unha secuencia que me fixo pensar moito.
É unha novela gráfica moi concienciuda. Rigorosa historicamente. Un fito máis no “largo camino que hicimos los españoles en el exilio”. Un elo na cadea da que formamos partes os seres humanos con conciencia.
E hai tamén nela un certo amor pola simetría poética: un abrelatas ao inicio, un esquemático abrelatas, tan simple e puro no seu deseño, ao final.
A vós, alumnos xoves de bacharelato, sobre todo a vós, é a quen eu recomendaría esta lectura.