Morgana en Esmelle

Sempre é un pracer dar cun libro extraordinario. E este é o caso de Morgana en Esmelle. Un libro rebordante de tenrura e sabiduría, unha novela na que se deixa translucir unha mente intelixente e un corazón xeneroso, o de Begoña Caamaño, a escritora que nos deixou recentemente.

Esta autora é unha desas voces de muller que tanto están a engrandecer a literatura galega contemporánea, desde un pensamento anovado, lúcido e libre, feminino: un novo humanismo. Voces debedoras dunha fonda estirpe de sabias de tempos idos, de creadoras que desde o principio dos tempos van alimentando os soños da humanidade, desde Sherezade até Rosalía. A esta estirpe pertence Begoña Caamaño e tantas outras narradoras e creadoras do noso tempo.

Esta novela está escrita desde a máis absoluta sensibilidade, nunha lingua natural e saborosa como o mel, ao tempo que exquisita e elegante como unha doncela medieval. Como fixera no seu primeiro libro, Circe ou o pracer azul, no que recrea desde unha perspectiva personalísima a figura mítica de Circe, en Morgana en Esmelle vai recrear o mito artúrico, tamén desde unha perspectiva orixinal e contemporánea. Mais, agora serán as heroínas femininas as que pasen a un primeiro plano e tomen a palabra, a súa palabra silenciada, digan a súa verdade e descubran os seus soños, as súas dores e temores: Morgana, Xenebra, Viviana e outras mulleres fortes, doces e sabias. E van facelo confrontándoa coa palabra dominante de Artur ou dos seus cabaleiros, de Merlín e outros herois artúricos. E nestas dúas palabras, a dominada e a dominante, vanse confrontar tamén dúas visións do mundo e da existencia, dúas maneiras de concibir e sentir universais poéticos como a paixón, o amor e o desamor, a culpa, a lealdade e a traizón, o poder e o saber, a dignidade humana, o sentido da existencia, a procura dun outro mundo posible. Por un lado escoitamos a Merlín, a defender, nunha sociedade patriarcal en transformación, un cambio prágmático e posibilista, de adaptación a un novo tempo no que garantir a supervivencia do reino. Por outra banda, Morgana, na procura da utopía, da realización plena dos seres humanos, nunha nova sociedade igualitaria, espindo os seus soños, dubitativa e sen maniqueísmos, sen imposturas, mais tamén sen servidumes a atavismos intolerables. E, ao fin, por riba das propias peripecias persoais ou da deriva cega da historia, todos os personaxes, Merlín e Morgana, Artur, Xenebra… a confrontarse tamén coa súa propia conciencia, todos arelando non só a paz para o reino, senón a máis difícil paz interior, o desexo de reencontro coa harmonía, coa ausencia de culpa e de dor, o seu anceio de regreso ao tempo imposible da inocencia. A verdadeira patria. Todos na procura do seu máis íntimo grial. Unha procura só posible coa palabra e o perdón, coa comprensión e a indulxencia. Só así, liberados da lousa do remorso e dos silencios, será posible o encontro. E, desde esta nudez, cadaquén en soidade, proseguir o seu propio camiño, desvelar o seu misterio existencial.

En todo momento, esta harmonización de contrarios, está contada con sutileza e verdade, integrándose con total verosimilitude pensamento e narración para deixar ao lector na certeza do supremo valor do pracer de contar. Como se nunca cansaramos de escoitar esa eterna sherezade que está agochada en tantas narradoras anónimas doutrora e en tantas creadoras contemporáneas. O eterno desexo de bebermos soños.

Esta é unha materia narrativa universal, que aparece na nosa literatura desde o seu nacemento e que teñen recreado, tamén maxistralmente, autores como Méndez Ferrín ou Darío Xoán Cabana, que foran beber nas fontes puras do seu mestre, o mago Cunqueiro. Todos eles, e elas, a tecer cadanseu tapiz marabilloso, nun hipertexto sen cabo. Como non podía ser menos, tamén Begoña Caamaño bebe das augas cunqueiranas. É mais, a súa novela é unha homenaxe ao druída mindoniense, á súa poética, á súa fala nobre e antiga, á súa melancolía emocionada. Porén, a autora vaino facer dun xeito tan sutil..! Como lle había prestar ao propio don Álvaro, señor de Miranda! En verdade, nunca escoitaramos dúas voces poéticas tan ben harmonizadas, diálogo máis delicado.

Deixounos unha muller lúcida, unha escritora sensible. Foise por ese camiño que nunca se desanda. Mais, antes de partir, deitou nas nosas mans este galano, este libro engaiolante. O seu emocionado testamento vital e literario. A palabra última de Begoña Caamaño: un corazón ao vento. X.P.M

(Sección coordinada por Xosé Pérez Mondelo)