VISITANDO

VISITANDO

Aí atrás visitamos a libraría Moito conto para asistir á presentación de dous libros sobre Manuel María. Un era a súa biografía, escrita por Mercedes Queixas. Outra era unha antoloxía poética, feita da man do matrimonio formado por Amelia (ausente por exercer de avoa) e do seu esposo, o tamén poeta Darío Xoán Cabana.

O acto estivo presentado por un noso ex alumno (cando dabamos clase na capital do vello reino), Arturo Ponte, en representación da Editorial Galaxia.

Primeiro falou Mercedes, quen definiu a Manuel María como a el mesmo lle gustaba ser definido, labrego con algo de poeta. Dixo a autora, en síntese, que é moi difícil prescindir ou simplemente peneirar o que dicir dunha produción literaria que se estende ao longo de 54 anos de vida digamos produtiva. Usou a imaxe dun río: coma un río que ten unha canle á que se van sumando distintos afluentes. A verdade é que Mercedes enunciou varias frases de innegable sentimento e beleza. Escoitalo xa era unha regalía (...). Non é fácil ser obxectiva, ser imparcial. Comentou da vinculación hai xa tantos anos, ao principio, do poeta homenaxeado co grupo Voces Ceibes. Sinalou que moita obra de Manuel María viu a luz grazas ás achegas dos amigos do exilio (Caracas, Porto, Bos Aires...), e que malia os atrancos habidos en anos de ditadura e demais, sorprende así e todo, a enorme difusión da súa obra. Deixa dito, unha vez máis, que clase de persoa era o noso poeta: un ser xeneroso, altruísta, entregado. E camiñante de seu: hai cartografía dixitalizada dos seus percorridos polo país. Rematou Mercedes o ser discursiño lanzándonos unha pregunta inspirada desde o propio espírito chairego: aquilo que el tivo como utopía amada, a construción da nación, como transmitimos iso ás xeracións futuras?

E logo falou o poeta a quen tanto admiramos (os fieis a cazatesouros tendes que recordar que magnífica tradución fixo por exemplo de A Divina Comedia). Sentiremos non ser totalmente fieis ás súas palabras, de entre as caóticas notas tomadas no pequeno caderniño que levamos no bolso veremos que logramos rescatar...

Contounos que coñeceu a Manuel María a principios de 1969; escribiulle unha carta que comezaba nestes termos: Querido e admirado mestre. Recíbeo en Monforte e principiou así unha amizade profunda; para Darío el foi o Irmán Maior, na poesía e mais na política, cadno aquel empezaba na militancia nacionalista. O poeta de Outeiro de Rei aconsellábao, le isto (François Villon, Francis Jammes...)... Emociona oír xente emocionada, que sabe dar grazas en voz alta por poder dicir que ten unha familia perfecta (que así sexa por longos anos), un tal irmán maior e padriño de voda (crin entender), unha netiña, unha muller amada, Amelia: Darío ten unha fermosa lembranza para aqueles tempos primeiros, día de vento no Morrazo, con Amelia e aquela edición de Terra chá  que non conserva... A vida deunos moitos anos de amizade... Os da Terra Chá tiramos para a Coruña, “ten as casas da Coruña”, dise dun que ten moito... Manuel María veuse para esta cidade onde tiña moitos amigos, moita xente que o escoitaba, porque aínda máis que escribir eu creo que lle gustaba falar... Na Coruña sentían auténtica adoración por el [ah, Coruña! Soubeches sempre tratar os poetas, Rosalía quíxoche ben, e Pondal, Curros levoute no corazón sempre...]... Manuel María era un poeta popular no sentido máis profundo: representaba ao seu pobo: amábao. Notábase ese amor e ese mesmo pobo estalle demostrando reciprocidade... É difícil, despois de Curros Enríquez, atopar quen tivese unha popularidade semellante... Talvez nin con Lois Pereiro (outro dos ben queridos na Coruña) nin con Celso E. Ferreiro (outros dos grandes poetas populares) vivimos unha festa das letras semellante...

A continuación fala Darío do libro, da antoloxía e analiza o libro dividíndoo en xeiras. Non vos canso: simplemente aconséllovos a lectura. Son poemas seleccionados por Amelia e mais el: é a obra persoal deles dous, unha parella que leva xunta corenta e pico de anos, que leu moito, que sabe transmitirlle á neta de catro aniños poemas de Manuel María musicados. Trátase dunha antoloxía que procura aquelas composicións que susciten a emoción pura da lectura. Neste libro cabe un pouco de todo, os poemas de amor, os poemas á terra e á paisaxe do corazón chan de Galicia, a lírica intimista, existencialista, a poesía militante, que quere facer, como fixeron P. Neruda ou L. Aragon, poesía de propaganda política, Eu son a voz do pobo (verso cantado por ‘Voces Ceibes’), iso foi Manuel María en palabras de Darío. Fala tamén o antoloxista daqueloutros poemas escollidos en que hai unha grande economía de linguaxe pero logros altísimos (recita aquí versos paradigmáticos dunha certa pureza: “A terra faise en ti, Saleta”, p. 232 do libro). En fin, queremos ir rematando esta páxina dominical. Como modelo de perfección absoluta, menta Darío Xoán Cabana estes catro títulos doutros tantos libros de poesía galega: Advento, Os Eidos, Profecía do mar, O fin dun canto.

A feira deste ano é a feira máis grande das letras galegas que se fixo nesta vida... Que grande amigo! Que grande!

 (De esqda. a dereita: Arturo Ponte e Darío Xohán Cabana, na librería coruñesa 'Moito conto'. Foto de Charo Soto)