mércores, 9 de agosto de 2017

GALICIA INMORRENTE

CAMPANARIOS DE GALICIA



TRABALLO DE CAMPANARIOS (I)



(Sarandóns, Cabanas, Cullergondo e Vións: catro parroquias do Concello de Abegondo, A Coruña)



Carmen Arbáizar, alumna de 2º Bach. F no Curso 2016-17.








Sarandóns

(Entrada ao campanario pola fiestra superior dereita)

Na parroquia de Sarandóns, preto de Carral, contan con dous camapanarios. O máis grande destínase actualmente a dar noticia dos falecementos. Segundo sexa un home ou unha muller, os repeniques das campás escóitanse de xeito diferente. No caso das mulleres soan dúas badaladas da campá máis grande e a última da máis pequena. No caso das mulleres é ao revés, dúas badaladas da campá pequena e unha da grande.
Hai xa anos, as mesmas campás utilizábanse para avisar á aldea, carente de reloxos, de que era mediodía e incluso en caso de lume.
A aldea de Sarandóns ten unha particularidade, xa que para avisar a misa emprega unha campá pequeniña á que chama “esquilón” e que ten esta función exclusiva. As campás repícanse dúas veces xusto antes de que comece a misa e tres unha vez que chega o cura.



Actualmente a igrexa non conta con sacristán ningún e a aldea ten un mozo contratado para tocar as campás. Cobra 60-70 euros ao mes dependendo da actividade que haxa.
Nesta aldea falei co cura.


 (Imaxe en exclusiva da sancristía)

Cabanas
Na parroquia de Cabanas, xa hai anos, as campás non só avisaban do mediodía para os que non tiñan reloxo, senón que tamén repicaban ás oito, no inverno, e ás dez, no verán. Para avisar a misa, tocábanse as campás en tres fases: na primeira, dábanse dous toques dez minutos antes da misa; na segunda, dábanse tres con motivo da chegada do cura; e na última, unha, para infomar do comezo da misa.
Actualmente as campás só se empregan para avisar dos finamentos, seguindo o mesmo protocolo cás de Sarandóns segundo sexa o defunto home ou muller.
Falei con Lino do Campo.






Cullergondo
Cullergondo conta con dous campanarios: o público, propio da vila, e un privado, anexionado a un pazo recentemente restaurado e cuxos donos son naturais de Castela-León.

 (Campanario público)

O campanario público conta co mesmo protocolo para dar conta das defuncións que Sarandóns, pero ten unha característica inédita: o día de Noitevella, en fin de ano, as campás fanse repicar tres veces de xeito que o primero repique sexa o derradeiro do ano, o segundo no minuto cero e o terceiro o que dea a benvida ao ano novo.




En referencia ao campanario privado, situado na “Capela do Pazo”, cabe destacar que permanece aberto ao público todo o ano, pero á pequena campá só se lle dá uso o 7 de agosto, día no que se venera o seu santo, San Caetano, e se celebra unha misa no seu nome. Para informar dela empréganse os repeniques do campanario privado.
Vións
Na parroquia de Vións, xa hai tempo, utilizábanse as campás para avisar que había misa. Como era unha parroquia grande, avisábase da misa durante cinco minutos nos que tocaba un experto. Despois, tiñan lugar dúas badaladas para informar da chegada do cura, a xente do lugar refírese a estas dúas badaladas como “xeira do cura”. Por último, repicábanse tres veces cando a misa estaba a punto de comezar.
A orixe das primeiras campás da vila son do sécula XIX e foron unha doazón do xastre da vila. Non obstante, na década dos 40 foron cambiadas e hai vinte anos substituídas de novo polo uso. Hai xa anos, as badaladas que informaban de que pronto ía anoitecer eran chamadas as “Campanas da oración”. Nestes tempos, o respecto cara ás campás era tal que se conta que unha muller lle ofreceu a súa casa preto da igrexa ao cura para que durmise os días que tiña que repicar as campás.
Unha das lendas, neste caso de terror, que circulan sobre o campanario é a seguinte: na década dos 30 o dono do campanario non era o propio cura nin a propia sede eclesiástica, senón unha familia bastante adiñeirada da vila que ía en persoa  repicar as campás. Unha das condicións que debían cumprir a rego para permanecer cos terreos da igrexa era repicar as campás todas as noites, e no caso de evadir o deber durante máis de tres días seguidos, perderían o terreo. Pois ben, unha noite un dos homes da casa foi repicar as campás e no momento de meter a man nos badalos (que se atopaban nun burato que conectaba coa igrexa para evitar trasnadas dos cativos) unha man agarrouno e non o soltaba. Á mañá seguinte, o home refusou que el ou calquera da súa familia volvese repicar as campás e os terreos pasaron inmediantamente ás mans da parroquia. A día de hoxe ninguén sabe o que ocorreu realmente, aínda que algúns especulan que puidese ser o cura para facerse cos terreos.

[NOTAS:
Encetamos hoxe unha serie de traballiños sobre as campás: é un tema que sempre exerceu sobre nós unha especie de fascinación. Non somos os únicos en experimentar tal engado, hai blogs galegos especializados no tema: precisamente nun deles, CAMPANÓNIMOS,  deixamos hai tempo un comentario que agora retomo:
O tema das campás é precioso. Nun libro de Toso sobre lendas de Venecia veñen os nomes das campás da catedral de san Marcos: a Marangona (avisaba de xuntanzas do 'Maggior Consiglio', a Trottiera ou Troteira, así chamada porque cando soaba os cabalos do pazo ducal parece que querían lanzarse ao trote, a Nona, a Mezza Terza e a Renghiera ou Maleficio, un nome que se xustifica porque avisaba de execucións capitais. Xa digo, un tema estupendo”.
En tempos, visitamos (creo relembrar que foramos as tres _Carme, Uxía e unha servidora) o museo das campás de Urueña, Valladolid. Esperemos que este son vos seduza minimamente e desde logo, se coñecedes nomes das campás da vosa parroquia, non esquezades comunicárnolos. Moitas grazas.
Pecho este capituliño relembrando a miña avoa coruñesa, Pura Vieiro Allú, nacida no barrio de santa Lucía en 1908: eu nacín na súa casa cando vivían xa os avós na rúa Joaquín Galiacho, en Monelos. Moitas lembranzas teño daquela clara cociña que daba á Cubela, desde onde se vía o vello reformatorio, as leiras por riba do Corgo e desde onde se oían perfectamente as badaladas da igrexa na que bautizaran o meu pai e mais fun eu bautizada. A avoa Pura sabía inda distinguir perfectamente se morrera un home ou unha muller polo saudadoso repique das campás de santa María de Oza. Ese é un saber que se perde a un ritmo galopante… Notas de Charo Soto].


Ningún comentario:

Publicar un comentario